Iedereen die weleens zeilles heeft gehad of een van zijn CWO diploma’s of vaarbewijzen heeft gehaald kent het als de belangrijkste regel op het water: goed zeemanschap. Maar wat houdt goed zeemanschap nu precies in?
De schipper moet bij het ontbreken van relevante voorschriften goed zeemanschap gebruiken om te voorkomen dat levens in gevaar komen, schade wordt veroorzaakt of de scheepvaart in gevaar wordt gebracht.
Zo staat het vermeld in artikel 1.04 het Binnenvaartpolitiereglement (BPR). Concreet betekent dit dat als de bestaande voorrangsregels voor een bepaalde situatie op het water niet van toepassing zijn, er altijd naar geweten en goed inzicht gehandeld moet worden.
Gezond arbeidsethos
Veel zeilers zijn van mening dat goed zeemanschap vooral van toepassing is op voorrangssituaties, en dus vooral betrekking heeft op andere watersporters. Maar goed zeemanschap heeft ook te maken met je eigen materiaal en de mate van focus en concentratie tijdens het zeilen.
Een zeiler met goed zeemanschap gaat alleen goed voorbereid het water op. Het negeren van kleine klusjes aan boord kunnen in sommige situaties snel escaleren naar grotere problemen. Ook bepaalde creativiteit en vindingrijkheid in moeilijke omstandigheden op het water onderscheidt een goede zeiler.
Goed uitgevoerd onderhoud en oplettendheid aan boord zijn de basis van goed zeemanschap
Onder arbeidsethos valt ook het goed uitgerust en goed gevoed aan het roer staan. Stel tijdens langere zeiltochten wachten in die om de paar uur wisselen en houdt het wisselschema ook aan. Een scherpe roerganger aan het dek is essentieel en voorkomt problemen door onoplettendheid of slordigheid.
Een goed oordeel
In lastige situaties op het water moeten beslissingen soms in een fractie van een seconde genomen worden. Snel duidelijke en correcte beslissing maken vereist veel ervaring en een zekere mate van stressbestendigheid. Ervaren zeilers met goed zeemanschap houden hun hoofd koel, hebben overzicht en oog voor alle mogelijke risico’s.
Het lastige van het omgaan met zulke situaties is dat je alleen kunt oefenen op het moment dat het echt fout gaat. Als opstapper meevaren met ervaren zeilers is een goede basis, maar verder dan een oefening met een man-overboord-manoeuvre zul je jezelf niet kunnen voorbereiden.
Voorkom nonchalance
Ook al heb je die ene oversteek al zó vaak gedaan en ken je het zeilwater als je broekzak, nonchalance en laksheid rondom veiligheid op het water ligt altijd op de loer. Naast oefening en ervaring komt goed oordeel voort uit een nederige kijk op de wereld. Zekerheid kan tot een bepaalde blindheid voor problemen leiden, waarna een ogenschijnlijk simpele actie of beslissing tot een grote probleem kan uitgroeien. “Omdat we het altijd zo doen” is op het water dan ook nooit een argument.
“De wijzen weten hoe weinig zij weten” geldt ook voor zeilers
Goed zeemanschap draait dus om zoveel meer dan alleen oplettendheid in voorrangssituaties. Ook een goed arbeidsethos in onderhoud en op het water, het snel maken van duidelijke en correcte beslissingen en waakzaamheid voor nonchalance zorgen voor veiligheid op het water.
