Een Nederlandse traditie: het Friese Skûtsjesilen

Aan het Friese Skutsjesilen gaat een lange en rijke historie vooraf
Aan het Friese Skutsjesilen gaat een lange en rijke historie vooraf

De skûtsjes en het skûtsjesilen zijn sterk verbonden met de Friese cultuur en tradities. Vandaag de dag kun je de schepen vooral in de Friese havens en tijdens de verschillende jaarlijkse wedstrijden bewonderen. Vroeger hadden de schepen wel degelijk een functie. De geschiedenis van de Friese platbodems in een notendop.

Tjalk

Skûtsje is de Friese benaming voor een tjalkachtig schip bestemd voor de vrachtvaart onder zeil. De schepen werden gebouwd om goederen over water van het ene dorp naar het andere dorp of stad te transporteren. Er werd vaak terpaarde, aardappelen en andere bulkgoederen vervoerd. Een skûtsje onderscheidt zich van andere tjalken doordat deze in Friesland is gebouwd, niet langer is dan 20 meter en gebouwd is om te varen op de binnenwateren. De skûtsjes zijn vaak verbonden aan een dorp en hadden een vaste route, wat je vandaag de dag ook nog terugziet in het wedstrijdzeilen.

Vanaf 1855 werden de eerste skûtsjes gebouwd, tot 1889 van hout en daarna van plaatstaal. De schepen hadden een lengte van 10 tot 14 meter en een laadvermogen van 10 tot 20 ton. Door het platte en brede ontwerp van de skûtsjes hadden de schepen weinig diepgang en waren ook ondiepe binnenwateren goed toegankelijk.

Wedstrijdzeilen

Ook in de 19e eeuw werd er al in wedstrijdverband met de vrachtschepen gezeild. Als de boeren geen vracht hadden werd er onderling voor een geldprijs gewed en tegen elkaar gevaren. Het ging er vaak hard aan toe, de schippers zette alles op alles om als eerste te eindigen. Door de opkomst van gemotoriseerd en grootschaliger verkeer op de binnenwateren en de opkomst van transport via de weg werden vrachtvervoer op de skûtsjes na de oorlog overbodig. In de jaren ’50 werden de eerste onderlinge wedstrijden georganiseerd.

In 1945 werd de Sintrale Kommisje Skûtsjesilen opgericht. De SKS organiseerde de eerste officiële wedstrijden voor skûtsjes. Omdat de SKS alleen toegankelijk is voor oorspronkelijke schippersfamilies werd in 1981 de Iepen Fryske Kampioenskippen Skûtsjesilen waar alle skûtsjes binnen verschillende klassen aan de start mogen verschijnen.

Related posts